یکی از جاذبه های تاریخی و زیبا در استان همدان و در انتهای خیابان اکباتان چیزی نیست جز تپه ی همگتانه که تاریخی عظیم دارد و توانسته است در طول سال ها عظمت خود را حفظ کند
قدمت این تپه ی سی هکتاری را به سه هزار سال نوشته اند. تپه هگمتانه وسیع ترین تپه در ایران است اما متاسفانه بعد از مدت ها ساختمان هایی در کنار آن ساخته شده است که از بار باستانی آن کمی کم کرده اما مساحت آن را گسترش داده اند . تحقیقات باستان شناسان آنان را به این نتیجه رسانده است که این تپه مربوط به ایام ماد ها و هخامنشی ها و اشکانی ها بوده است.
در یک قرن گذشته این تپه را بارها و بارها مورد بررسی و باستان شناسی قرار داده اند حتی یک هئیت فرانسوی هم مدت ها بر روی این تپه کنکاش داشته اند. با توجه به تحقیقاتی که در سال های اخیر رخ داده است، مشخص شده که این تپه یکی از کهن ترین دوره ی تمدن بشری را در خود جای داده است. در این کنکاش ها یک حصار طولانی به ارتفاع ۹ متر از آن کشف شد که دارای دو برج بزرگ و کم نظیر است. حتی یک شهر بزرگ شطرنجی نیز در این تپه کشف کرده اند.
خشت های این مکان بسیار دیدنی اند و مواد بکار رفته در آن منحصر به فرد اند. در حفاری ها تا کنون اشیا و اسناد تاریخی زیادی کشف شده که یکی از آن ها متعلق به دوره هخامنشیان است که لوح زرین به نام آریارامنه ثبت شده است. این لوح که هم اکنون در آلمان نگهداری می شود دارای مدح و ثنای ایران است که در قسمتی از آن می خوانیم:
«آریامنه شاه بزرگ، شاه شاهان شاه پارس پسر چئیش پیش شاه نوه هخامنش. آریامنه شاه می‌گوید: این کشور پارس که من دارم و دارای اسب‌های خوب و مردان نیک است، اهورامزدا آن را به من عطا فرموده است. از مرحمت اهورامزدا من شاه این کشورم. آریامنه می‌گوید: اهورامزدا مرا یاری کرد».
یک لوح زرین به نام آرشام نیز پیدا شده که در آن محتویاتی نوشته شده که ترجمه آن به صورت زیر می باشد:
«آرشام‌شاه، شاه شاهان پارس، پسر اریارامنه، شاه هخامنشی. ارشام می‌گوید: اهورامزدا خدای بزرگ که بزرگ‌ترین خدایان است مرا شاه کرد او به من سرزمین پارس را عطا فرمود که مردم نیکو و اسبان خوب دارد از مرحمت اهورامزدا این سرزمین را دارا هستم. اهورامزدا مرا و خانه مرا حفظ کند و این سرزمین را که دارا هستم نگاهدارد.»
بنابراین اشیای دیگری نیز در این محل یافته شده که اکثرا در موزه های بین المللی نگهداری می شوند تا توریست های سراسر دنیا بتوانند از آن ها دیدن کنند و بعد از آن روانه ی همدان در ایران شوند
